De 0-groep of de voorschool, dat zijn al bijna ingeburgerde begrippen. Sommige politici roepen zelfs om een leerplicht voor peuters. Heeft daarmee het onderwijs claim gelegd op peuteronderwijs?
Peuters naar school… dat zou passen in een patroon, van kinderen die steeds jonger èn tegelijk langer naar school gaan. Even een stukje historie (uit “Peuteren en Kleuteren” BvdG 2014) :
‘De eerste Leerplichtwet in Nederland is aangenomen in 1900. Deze wet verplicht kinderen van 6 tot 8 jaar tot het volgen van onderwijs. Voor sommige kinderen worden uitzonderingen gemaakt, zoals voor boerenkinderen tijdens de oogsttijd. Dochters mogen ook thuisblijven om het gezin te verzorgen.
In de jaren daarna wordt de leerplicht diverse malen uitgebreid, naar 9 jaar, 12 jaar en zelfs naar 18 jaar tegenwoordig. Bovendien is de leerplicht ook meerdere malen vervroegd. Tot 1957 is er geen formele vorm van onderwijs aan jonge kinderen, maar daarna komt de Kleuteronderwijswet die gesubsidieerd onderwijs aan 4- en 5-jarigen mogelijk maakt.
De gloriedagen van de kleuterschool worden gekenmerkt door een eigen onderwijskundige traditie. De vakopleiding voor kleuterjuffen, de KLOS of Kleuterkweek, leidt vrouwen op MBO-niveau op om onderwijs aan kleuters te geven. De ‘body of knowledge’ toentertijd bestond onder andere uit bewegingsonderwijs, blokfluit spelen en liedjes leren, maar ook uit ontwikkelingspsychologie en karakterleer. Maar naast het ontegenzeglijk praktische karakter van de ‘kleuterkweek’ vormden grote denkers als Fröbel, Vygotsky en Montessori een eigen theoretische basis voor het kleuteronderwijs.
Aan het bestaan van de kleuterschool komt een einde als in 1985 de Wet op het basisonderwijs wordt ingevoerd. Daarbij wordt de kleuterschool voor kinderen van 4 en 5 jaar samengevoegd met de lagere school tot de basisschool. Tegelijkertijd wordt het begin van de leerplicht vervroegd. Tot dan toe moesten de kinderen naar school aan het begin van het schooljaar als ze 6 jaar waren, of voor 1 oktober (de peildatum) 6 jaar zouden worden. Vanaf 1986 moeten kinderen naar school vanaf de eerste schooldag van de maand na de maand waarin ze 5 jaar worden. In de praktijk blijkt dat echter meer dan 90% van de 4-jarigen naar groep 1 van de basisschool gaat.’
Hoewel er geen draagvlak is om terug te keren naar het kleuteronderwijs, heeft de tijd ons wel wijzer gemaakt: onderwijs aan jonge kinderen is echt een vak apart. Pabo’s komen daarom tegenwoordig met een speciaal curriculum voor het onderwijs aan het jonge kind. Ook internationaal neemt de belangstelling voor ‘early learning’ toe.
Het primair onderwijs in Nederland zou best wel wat meer vaart kunnen zetten achter deze ontwikkeling. Nog al te vaak maakt het onderwijs de vergissing dat ‘early learning’ gewoon is dat je ‘jonger begint met het school’. Maar educatie aan peuters en kleuters is niet hetzelfde éerder doen, maar eerder iets ànders doen. Bovendien is er een vreemd soort van ‘neerkijken’ op ‘de onderbouw’. Die zou meer iets voor beginnende leerkrachten zijn of voor stagiaires van de pabo (check de discussies op Twitter eens).
Misschien is het tijd om de kleuterschool als zelfstandig instituut weer es afstoffen en er dan meteen maar een peuter- en kleuterschool van maken? En dan meteen de kinderopvang inhaken?
Interesse in dit (heikele) onderwerp? Geef je dan op voor het debat ‘Strijd om de peuter, 3 oktober ’s middags in Zeist. Je ontvangt dan bovendien mijn boek “Peuteren en Kleuteren; de breintheorie over het leren van het jonge kind”. Die kun je overigens ook hier bestellen.
By the way: op deze foto zie je het aantal ‘KLOSSERS” in een zaal vol mensen van een medilexonderwijs studiedag over kleuters. De Kleuterjuf bestaat dus nog gewoon ;-))