LEIDERSCHAP is UIT!

’t Is een beetje voorbarig misschien, maar ik durf het wel.

Te zeggen dat leiderschap al weer uit is. Na een decennium van charismatisch, authentiek en vooral inspirerend leiderschap als dominant paradigma voor leidinggevenden mogen we weer gewoon doen waar we goed in zijn. De baas zijn.

Zoals met alles is er een dwingende slingerbeweging in managementland. Eerst management by walking around (in gedachten zei ik altijd ‘fooling around’), dan balanced scorecard en toen moest het allemaal weer softer, menselijker, meer met draagvlak en ‘distributed leadership’.

En nu, na al dat werken met de menselijke maat en het werken aan reflectieve praktijken, nu gaan we, zeker in de not-for-profit hoek, te maken krijgen met het implementeren van transities. Veranderingen waarbij meer met minder geld gedaan moet worden en waar, daar kun je gif op innemen, niet altijd iedereen blij mee is. Natuurlijk beginnen we weer waar we gebleven waren, met draagvlak-bijeenkomsten die, blijkt uit de literatuur, vaak alleen maar weerstand oogsten. En dan, medio 2015 schat ik, dan hebben organisaties en teams het meest behoefte aan goede managers. Die, ’t liefst met een lichte tred en optimistisch karakter, zorgen voor soepele bedrijfsprocessen, snelle besluitvorming en met Kleine Ego’s.

Want dat hebben we tenminste in de leiderschapscursussen en trainingen dan weer wel,  geleerd: klein ego’s zijn beter.

Succes!

Ik? Provocatief?

Ik heb mijn eerste schoolrapport nog, dat van de 1e klas van de doctor Nawijnschool in Kampen. Geen school waar ik warme herinneringen aan bewaar. Donker, grote lokalen met vooraan rechts, een oliekachel waar de kinderjasjes die ’s ochtends onderweg kletsnat geregend waren, rondom heen gehangen werden. Dat gaf een muffe lucht die ik me nog goed terug voor de geest kan halen. Echt, geen fijne school. De juf van de eerste klas hield er een – waarschijnlijk  zelfs voor die tijd- hardnekkig onderwijskundig principes op na, namelijk dat aandacht en concentratie bij bevel afgedwongen kunnen worden. Niet fijn, dat zei ik al.

Op mijn eerste rapport staan een aantal cijfers voor de vakken waarin les gegeven werd. Geen hoogvlieger die kleine Betsy, gewoon een middenmoter. Maar er is bovenaan de linker bladzijde ook een blokje ‘gedrag’. De juf gaf daar door middel van enkele trefwoorden aan hoe zij het gedrag van de leerlingen beoordeelde in het licht van de schooltaken. Bij mij staat daar: ‘B. praat graag’.

Hoewel ik het niet kan bewijzen, staat voor mij vast dat mijn herinnering aan die periode, dat jaar en misschien zelf die muffige klas met die nare juf, mij heeft gesterkt in wat ik nu ben en in wat ik nu doe.

Nog steeds praat ik graag, heel graag. Voor groepjes, zaaltjes, groepen, zalen. Maar ook aan de keukentafel of bij andere intieme debatten waar je tijdens het praten ook mag eten en gewoon teveel wijn mag drinken. Ik geniet er van als mijn woorden aankomen als beelden. Dat je gewoon kunt zien aan de mensen tegenover je dat iets ‘landt’. Soms zelfs kan ik zien dat ze iets nooit meer gaan vergeten, zoals sommige beelden die ik gebruik bij de presentaties over het kinderbrein.

 

Er zat al jong een kind in mij dat er uit wilde. Ik spreek haar soms nog; niet altijd is ze bereid oogcontact te maken. Maar ze heeft me verder gebracht.

En nooit, nooit laat ik me meer de mond snoeren door een juf met een liniaaltje, hoe dreigend ook in de lucht boven mijn handen gehouden.

Dan weten jullie hoe dat zit, als je me soms een tikkie provocatief vindt.

Groen of fluorescerend geel?

Groene kinderopvang: da’s hot, ín en dat trekt publiek.

Dat was duidelijk te merken op het Kinderopvang Event op 21 mei, met als thema ‘groene kinderopvang’ (een gezamenlijk initiatief van het blad Kinderopvang en Groen Cement).

De hele locatie ademde al iets ‘arti-designerigs’, dus je merkte op de parkeerweide van het oud-industriële complex in Delft al dat hier iets speciaals gaande was. Ook de toeloop (er waren ongeveer 400 kinderopvangmensen/-vrouwen) zou je op de gedachte kunnen brengen dat onze Nederlandse kinderopvang inderdaad groen, dus duurzaam, dus bewust, dus buitenspelen is. Of op z’n minst dat het de innige wens heeft om zo te worden en dus op zoek naar prikkels, tips en toepassingen.

Ik geloof daar niet zo in en daar heb ik drie redenen voor.

Ten eerste is de hele houding van onze samenleving tegenover het spelende kind niet echt aan een opwaartse spiraal bezig, dunkt me. De openbare ruimte laat dat niet toe maar ook het privédomein, met stratenlang omhekte ‘Karwei’ tuinen ademen nou niet echt het avontuurlijke waar kinderen ervarend kunnen spelen, bewegen, ravotten en na vallen weer op kunnen staan. Of dit geschetste beeld moet alleen bij mij in de buurt te vinden zijn?

Ten tweede zie ik in de kinderopvang sector, net als in het onderwijs, een soort van vertrutting van de speelleeromgeving, door een manier van inrichten binnen en buiten die vooral functioneel is, maar niet echt ‘groen’. Jazeker, er staan veel meer dan tien jaar terug prachtige houten buitentoestellen met mooie zonnedoeken erboven. Wilgentenen tentjes. Houtsnipper paadjes en insectenhotels. Maar heeft allemaal iets nepperigs; het is allemaal net iets te gepland om leuk te lijken voor spelende kinderen. Komt, hoor ik van veel kinderopvangaanbieders, omdat de inspectie te streng is.

De derde reden tot scepsis van mijn kant is datgene wat de sector zelf laat zien over de activiteiten met de kinderen, vooral via Twitter en Facebook. Het zal een jaar of twee/drie nu gaande zijn, dat aanbieders aan de wereld laten zien welke leuke dingen ze met de kinderen doen. Voor een Twitter verslaafde als ik levert dat een dagelijks stroom aan fotoberichten op waarin kinderen sporten, verven, voorgelezen worden, buiten op hun fietsjes rondrijden, je kent dat wel.

En ineens, een week of wat geleden, viel het me op. Waarom dragen die kinderen zo vaak van de felgele hesjes? Vooral buiten, maar ook binnen bij het verven, plakken, kliederen en zelfs eten. Ze krijgen van de pedagogisch medewerkers dan fluorescerend gele hesjes aan. Vaak nogal ‘oversized’ ook, wat het nog opvallender maakt. Ik kon de neiging niet onderdrukken om het via Twitter na te vragen: ‘waarom hebben jullie kinderen aldoor van die felgele hesjes aan?’. Antwoord: ‘Omdat we het belangrijk vinden dat de kinderen schoon blijven’ en ‘voor de veiligheid’.

Groene kinderopvang? Was het maar waar.

We hebben nog een lange weg af te leggen van om van fluorescerend geel naar groen te kleuren.

 

Field of expertise

Waar ben jij  van?

Dat vragen mensen me vaak als er ergens een samenscholing is professionals op het gebied van opvoeding en onderwijs. Zijzelf zijn vaak ergens van. Van een scholenkoepel, kinderopvangbedrijf of adviesbureau. Van de branchevereniging, de gemeente of van het ministerie.

‘Ik ben van mezelf’, zeg ik dan. ‘Van jezelf zijn is het mooiste wat er is’, reageerde laatst (voormalig) wethouder Pieter Hilhorst toen ik me samen met hem voorbereide op een lezing over kinderen die in armoede opgroeien, in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. En zo is het. Ik werk sinds 2008 als onafhankelijk adviseur en publicist en heb in die tijd meer genoegen beleefd, meer geleerd en meer bereikt voor jonge kinderen dan die 15 jaar daarvoor toen ik directiefuncties had.

Om te kunnen slagen als kleine ondernemer moet je wel wennen aan een paar dingen en het lastigste vond ik het omgaan met de vrije ruimte: je wilt alles wel doen en je denkt ook dat je (veelzijdig en getalenteerd als je bent) alles wel kunt. Da’s niet waar, om te beginnen, maar dat is vooral ook niet te vermarkten. Je moet ‘anchors’ hebben, velden van expertise. Anders herkent de klant of opdrachtgever niet ‘waar je van bent’.

Bij mij zijn dat binnen het OOJK veld, twee pijlers: Ondernemerschap, en de ontwikkeling van het kinderbrein. Oké, het is een beetje laf, misschien had ik nog meer moeten focussen. Maar het is zo lekker als je een beetje  bewegingsruimte hebt…

Ik wordt steeds meer wie ik had kunnen zijn

Ik ben geboren in Overijssel en op mijn 17e verhuisd naar Haarlem. Daar ben ik een opleiding gaan doen voor psychiatrisch verpleegkundige. Dat was toentertijd ideaal: je kon op kamers, deed een opleiding en kreeg een inkomen! Het werken in de psychiatrie was boeiend en erg leerzaam, maar mijn toekomst lag er niet, merkte ik wel.

Nadien ging ik met kinderen werken en deed een opleiding MBO Inrichtingswerk. Wat een mooi vak!

Tot mijn veertigste jaar ben ik vervolgens in de zorg blijven werken en doorliep er verschillende doelgroepen en functies. Ook volgde ik een HBO opleiding en uiteindelijk haalde ik een masters in bedrijfskunde voor de gezondheidszorg. Vandaar de weinig voorkomende titel “MHA” die ik achter mijn naam mag voeren.

Ook privé stond mijn leven niet stil: ik trouwde en we hebben heb drie kinderen gekregen, 2 jongens en een meisje.

Na de periode in de zorg, kwam ik als manager in contact met kinderopvang (sorry: thuis hebben we altijd met een oppas gewerkt….). Ik vond het een erg fascinerende sector en had achtereenvolgens drie directiefuncties. Na de laatste, bij Partou kinderopvang ben ik zelfstandig gaan werken als adviseur en publicist.

Nu verdien ik de kost met advieswerk en met het schrijven van artikelen en boeken. Op de pagina ‘boeken’ kun je daar meer over vinden.

Het boek ‘Kinderkoppie’ heeft veel voor mij veranderd. Dat boek heb ik geschreven voor de werkers in de kinderopvang en ik leg daarin de breinontwikkeling van jonge kinderen en het belang van een rijke leeromgeving uit. Door dit boek ben ik veel gevraagd voor lezingen en werk ik inmiddels ook voor het primair onderwijs.

Naast mij dagelijkse werk ben ik lid van het Global Leaders Institute van het  World Forum on early childcare en education. Een ontzettend interessant wereldwijd netwerk (kijk eens op www.childcareexchane.com ) waar we veel van kunnen leren.